Για όσους παρακολουθούν Αμερικανική Πολιτική, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία αντιπαράθεσης μετά την εκλογή ενός νέου Προέδρου, είναι η διαδικασία των Senate Confirmation Hearings για τους υποψήφιους Υπουργούς που επιλέγει ο Λευκός Οίκος.

Οι εκλεκτοί του Προέδρου δεν διορίζονται απλά με απόφασή του, όπως στην Ελλάδα, αλλά προετοιμάζονται και απαντούν σε ερωτήσεις των αντίστοιχων βουλευτών (Senators) για την εμπειρία και τα σχέδιά τους σε πολύωρες και συνήθως συγκρουσιακές συνεδριάσεις, μέχρι να λάβουν ψήφο εμπιστοσύνης ξεχωριστά.

Στην Ελλάδα, το Σύνταγμα προβλέπει ψήφο εμπιστοσύνης για ολόκληρη την Κυβέρνηση, χωρίς ξεχωριστές συνεδριάσεις για Υπουργούς και Υφυπουργούς.

Έτσι, στην περίπτωση των εξωκοινοβουλευτικών Υπουργών, πολλές φορές η κοινωνία, αλλά και η ίδια η Βουλή τους μαθαίνει, αφού ξεκινήσουν να ασκούν τα καθήκοντά τους.

Με αφορμή τη συζήτηση περί καταλληλόλητας και ετοιμότητας του Υπουργού Πολιτικής Προστασίας, Χρήστου Στυλιανίδη μετά την αποτυχημένη διαχείριση της κακοκαιρίας “Ελπίδα”, ένας κυβερνητικός βουλευτής κατέθεσε μια πρόταση για περισσότερη διαφάνεια και νομιμοποίηση των Υπουργών.

Ο Κωνσταντίνος Κυρανάκης, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Η πρότασή μου προς όλα τα κόμματα είναι οι Υπουργοί που επιλέγονται στον σχηματισμό κυβέρνησης να περνούν από την βάσανο της δημόσιας ακρόασης όπως γίνεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στην αμερικανική Γερουσία.»

Τι συμβαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής

Tο παράδειγμα των ΗΠΑ είναι απλό: Όλοι οι αξιωματούχοι σε επίπεδο υπουργικού συμβουλίου περνούν από ακρόαση στη Γερουσία, μέχρι να λάβουν ψήφο εμπιστοσύνης.

Κάθε Γερουσιαστής (Senator) έχει δικαίωμα να κάνει όποιες και όσες ερωτήσεις θέλει και ο υποψήφιος Υπουργός (nominee) έχει υποχρέωση να απαντήσει σε όλες.

Στο τέλος της διαδικασίας λαμβάνει ψήφο εμπιστοσύνης. Σε περίπτωση που δεν τη λάβει, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ είναι υποχρεωμένος να επιλέξει άλλο υποψήφιο.

Η ίδια διαδικασία ισχύει και για πολλούς άλλους αξιωματούχους και εκπροσώπους του Αμερικανικού κράτους, όπως ο Γενικός Εισαγγελέας, ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη και πολλοί ακόμη.

Όλοι οι υποψήφιοι υποβάλλονται σε επαρκή έλεγχο από τον Λευκό Οίκο και το FBI σχετικά με τυπικά προσόντα, γνησιότητα πτυχίων, ποινικά μητρώα, χρέη και άλλα οικονομικά στοιχεία.

Έτσι, οι Υπουργοί που λαμβάνουν ψήφο εμπιστοσύνης, έχουν κοινοβουλευτική νομιμοποίηση και ξεκινούν το έργο τους με την κοινωνία πιο ενήμερη για την εμπειρία τους, αλλά και το σχέδιό τους για το χαρτοφυλάκιο που αναλαμβάνουν.

Αξίζει να δείτε αποσπάσματα από την κόντρα της Elizabeth Warren, γνωστής Γερουσιαστού των Δημοκρατικών με την επιλογή Trump για το Υπουργείο Παιδείας.

Τι συμβαίνει στην Ευρώπη

Αντίστοιχα με τις ΗΠΑ, σε αρκετά αυστηρές διαδικασίες ελέγχου υπόκεινται και οι υποψήφιοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας προβλέπει ότι τα μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπόκεινται ως σώμα σε ψήφο εμπιστοσύνης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πριν από το διορισμό τους. Ως εκ τούτου, καθιερώθηκε η πρακτική να γίνονται ακροάσεις κάθε ορισθέντος Επιτρόπου ενώπιον των αρμόδιων κοινοβουλευτικών επιτροπών.

Σύμφωνα με το πλαίσιο για τις σχέσεις μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής -κατά γενικό κανόνα- οργανώνονται επίσης ακροάσεις κατά τη διάρκεια της θητείας της Επιτροπής σε έναν ή περισσότερους νέους Επιτρόπους.

Είναι σπάνιο να απορρίπτει το Ευρωκοινοβούλιο έναν υποψήφιο, αλλά συμβαίνει.

Είναι χαρακτηριστικό το εξής παράδειγμα: Στις 30 Σεπτεμβρίου του 2019 οι βουλευτές της ΕΕ ψήφισαν υπέρ της απόρριψης δύο από τους Ευρωπαίους Επιτρόπους που πρότεινε η τότε νέα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Η επιτροπή νομικών υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου απέρριψε τους νεοεκλεγείς επιτρόπους της Ρουμανίας και της Ουγγαρίας λόγω «σύγκρουσης συμφερόντων». Αυτό αποτέλεσε πλήγμα για τον πρώην υπουργό Άμυνας της Γερμανίας ενόψει της επίσημης ακρόασης, η οποία ξεκινά σήμερα για να εξεταστούν και οι 27 υποψήφιοι.

We just decided in @EP_Legal that both candidates #Plumb and #Troscanyi are unfit the become commissioners.

— Tiemo Wölken 🇪🇺 (@woelken) September 30, 2019

Η Ουγγαρία και η Ρουμανία ήταν εκείνη την περίοδο υποχρεωμένες να υποβάλουν νέους υποψηφίους για να αντικαταστήσουν τον Ρουμάνο Rovana Plumb και τον Ούγγρο Laszlo Trocsanyi.

.@EP_Legal voted that the two commissioners-designate (RO and HU) are unable to exercise his or her functions in accordance with the Treaties and the Code of Conduct. @EP_President will now ask what further steps @vonderleyen intends to take.

— Jaume Duch (@jduch) September 30, 2019

Είναι αυτονόητο ότι η υιοθέτηση της πρότασης Κυρανάκη από τη Βουλή, θα αναβάθμιζε σημαντικά τη δημοκρατική νομιμοποίηση των Υπουργών, και ειδικά σε ότι αφορά τους εξωκοινοβουλευτικούς, η κοινωνία θα “τους γνώριζε” πολύ καλύτερα πριν αναλάβουν το έργο τους.

Θα αποφεύγαμε έτσι το σύνηθες φαινόμενο απειρίας ή έλλειψης γνώσεων από Υπουργούς, που δεν έχουν καμία σχέση με το αντικείμενο ή με τις πραγματικές ανάγκες της θέσης που αναλαμβάνουν.