Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από την υπογραφή του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών μεταξύ της Τουρκίας και Λιβύης, όπου και οι διμερείς σχέσεις Αθήνας – Τρίπολης διακόπηκαν.
Οι σχέσεις ωστόσο σήμερα έχουν αναθερμανθεί και η χώρα μας σήμερα έχει την δυνατότητα να αναδειχτεί ως δύναμη διαμεσολάβησης, ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Η Ελλάδα, ενισχύει συστηματικά και μεθοδικά την παρουσία της στη Λιβύη. Το σημαντικότερο βήμα έγινε στις 6 Απριλίου, όταν ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επισκέφθηκε τη Λιβύη, κάνοντας μια νέα αρχή στις σχέσεις των δύο χωρών, με την επαναλειτουργία της ελληνικής πρεσβείας στην Τρίπολη.
«Αισθάνομαι μια μεγάλη χαρά που η παρουσία μου σήμερα στη Λιβύη συνδυάζεται με μία διπλή επανεκκίνηση: Με το νέο ξεκίνημα της ίδιας της χώρας, αλλά και των διμερών μας σχέσεων», είχε δηλώσει ο Πρωθυπουργός κατά την επίσκεψη του.
Οι πρόσφατες διπλωματικές ενέργειες της Ελλάδας, μετά την επανεκκίνηση των σχέσεων των δύο χωρών, υπογραμμίζουν την ανάγκη να παύσουν οι έξωθεν παρεμβάσεις στη Λιβύη, αλλά και την ακυρότητα του τουρκολυβικού μνημονίου.
Έχει ήδη καταστεί γνωστό από τη Διάσκεψη Κορυφής των Παρισίων, ότι η χώρα μας βρίσκεται σε πλήρη ετοιμότητα να συνδράμει με κάθε μέσο, ώστε να επιτύχει η εκλογική διαδικασία στη Λιβύη.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, συναντήθηκε πρόσφατα με τον εκτελεστικό διευθυντή του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος ΟΗΕ (WFP). Στη συζήτησή τους, έμφαση δόθηκε στη βοήθεια για την ανάπτυξη της Λιβύης στο πλαίσιο της ενεργής παρουσίας της Ελλάδας στη βορειοαφρικανική χώρα.
Παράλληλα, ανακοινώθηκε η δωρεά της Ελλάδας για την ανοικοδόμηση του λιμένα της Βεγγάζης. Σημειώνεται ότι, ο λιμένας της Βεγγάζης στη Λιβύη είναι κομβικό σημείο εισόδου για τα τρόφιμα και την ανθρωπιστική βοήθεια.
Στη λογική της οικοδομήσεως κοινών δεσμών συνεργασίας και της κοινής προόδου, η κυβέρνηση συνεχίζει να εργάζεται ώστε να ισχυροποιηθεί περαιτέρω η παρουσία της χώρας μας. Παράλληλα, η συνεργασία των δύο χωρών στις οικονομικές και εμπορικές συναλλαγές ενισχύονται, σε κάτι που συνέβαλε και η επαναλειτουργία της Πρεσβείας μας στην Τρίπολη, αλλά και η επανασύσταση του Γενικού Προξενείου στη Βεγγάζη.
Κατά την συνάντηση του Πρωθυπουργού με τον Πρωθυπουργό της Μεταβατικής Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης (GNU), Abdul Hamid Dbeibeh στη Λιβύη τον Απρίλιο του 2021,έγιναν οι πρώτες συζητήσεις για τις προοπτικές συνεργασίας σε τομείς όπως η ενέργεια, οι κατασκευές, οι θαλάσσιες μεταφορές, η υγεία.
Η χώρα μας, είναι η κοντινότερη ευρωπαϊκή χώρα στο Τομπρούκ, μια ιστορική πόλη και φυσικός λιμένας στα ανατολικά παράλια της Λιβύης, που απέχει περίπου 300 χιλιόμετρα από την πόλη. Η γεωγραφική της θέση, αποτελεί το γεωπολιτικό της πλεονέκτημα στην Ανατολική Μεσόγειο που αναδιαμορφώνεται γεωστρατηγικά.
Το ενδεχόμενο της δημιουργίας θαλάσσιας διασύνδεσης μεταξύ του Τομπρούκ και της Ελλάδας είναι κάτι που επίσης έχει συζητηθεί μεταξύ του επιτετραμμένου της Ελλάδας στη Λιβύη, Ιωάννη Σταματέκο και με τον Δήμαρχο, Φαραζ Μπου Χατάμπια.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι ο Δήμαρχος του Τομπρούκ ζήτησε να επιστρέψουν οι ελληνικές εταιρίες στην περιοχή για υλοποίηση έργων ηλεκτρικής ενέργειας και ύδρευσης, να αρχίσει ξανά το πρόγραμμα υποτροφιών Λίβυων φοιτητών για σπουδές στην Ελλάδα και να συνεργάζεται πλήρως ο Δήμος του Τομπρούκ με την Ελλάδα.
Η Λιβύη αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα ηλεκτροδότησης, με πολύωρες διακοπές ρεύματος. Η ελληνική εταιρία ΜΕΤΚΑ, πραγματοποιεί στην περιοχή σημαντικό έργο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο, ισχύος 740 MW.
Οι νέες ελληνικές σχέσεις με Λιβύη δημιουργούν νέα δεδομένα και αυξάνουν σημαντικά τη διαπραγματευτική ισχύ της Ελλάδας. Συνδυάζονται και με τις συμφωνίες για την καθαρή ενέργεια, όπως είναι επί παραδείγματι η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας- Αιγύπτου που προβλέπει υποθαλάσσιο καλώδιο, το οποίο θα διέρχεται από την Ελληνική και την Αιγυπτιακή ΑΟΖ.
Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας- Αιγύπτου, στο πλαίσιο του καλωδίου «EuroAfrica Interconnector» αποτελεί τη πρώτη διασύνδεση της Ευρώπης με την Αφρική στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Ουσιαστικά, εφαρμόζει στην πράξη τη Συμφωνία οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών με την Αίγυπτο. Αντίστοιχης σημασίας έργο, είναι και το καλώδιο «EuroAsia Interconnector», το οποία θα διασύνδεει ηλεκτρικά την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ.
Αυτά συμβαίνουν, παρά τις συνεχείς αντιδράσεις της Τουρκίας, η οποία απομακρύνεται συνεχώς από τον γεωστρατηγικό σχεδιασμό στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
