Η γεωστρατηγική υπεραξία που προσδίδει η πράσινη μετάβαση στη χώρα μας είναι μεγάλη. Η Ελλάδα καθίσταται ενεργειακός κόμβος φυσικού αερίου και καθαρής ενέργειας. Ωστόσο, η αειφορία σχετίζεται με πολλούς ακόμη τομείς.
Η διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί έναν από αυτούς και αυτό, είναι ένα ακανθώδες ζήτημα που απασχολεί την Ελλάδα διαχρονικά.
Σήμερα έγιναν τα εγκαίνια της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων στην Αλεξανδρούπολη (ΜΕΑ) παρουσία του Πρωθυπουργού. Η ΜΕΑ Αλεξανδρούπολης αναμένεται να δέχεται 45.000 τόνους απορριμμάτων από τέσσερις δήμους του νομού Ροδόπης και δύο δήμους του νομού Έβρου. Θα μειώνει τον όγκο τους κατά 60% και θα απασχολεί 40 εργαζόμενους.
Όπως επεσήμανε ο Πρωθυπουργός «μια αναπτυξιακή κοσμογονία συντελείται στην Αλεξανδρούπολη» και «τα εγκαίνια της ΜΕΑ είναι η απόδειξη ότι οι δεσμεύσεις μας γίνονται πράξεις, η κυβέρνησή μας προτιμά τα έργα». Η επιμονή της κυβέρνησης να προχωρήσει το έργο της βιώσιμης διαχείρισης των αποβλήτων στη χώρα μας αποδίδει καρπούς.
Πρόσφατα υπεγράφη η σύμβαση για τη κατασκευή νέας ΜΕΑ για τη δυτική Θεσσαλία. Πρόκειται για το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό έργο που έχει γίνει στη Δυτική Θεσσαλία τα τελευταία χρόνια.
Αυτό το βήμα έγινε έπειτα από 10 χρόνια, από την ημέρα που ξεκίνησε η διαδικασία.
Σήμερα στη χώρα λειτουργούν 6 ΜΕΑ, 11 βρίσκονται υπό κατασκευή, 7 προς συμβασιοποίηση και 12 στη φάση της διαγωνιστικής διαδικασίας. Το καλοκαίρι του 2019, λειτουργούσαν μόλις 3 Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων και άλλες 5 ήταν υπό κατασκευή, χωρίς να έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότησή τους.
Η Ελλάδα λειτουργούσε για πολλά χρόνια αναποτελεσματικά και σε σχέση με την ανακύκλωση. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι πλήρωνε 80.000 ευρώ ετησίως για 65 περιπτώσεις παράνομων ΧΑΔΑ που υπήρχαν το α’ εξάμηνο του 2019. Το β’ εξάμηνο του 2019 και το 2020, το πρόστιμο μειώθηκε κατά 1.200.000 ευρώ (23% σε 18 μήνες).
Το έργο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) εστιάζει στην εξέταση περιπτώσεων προστίμων. Από 50 ανάλογες περιπτώσεις, οι 25 ξεκίνησαν να αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τον σχεδιασμό της Γενικής Γραμματείας Συντονισμού και Διαχείρισης Αποβλήτων το 2021. Αυτό συνεχίζεται και το 2022.
Ο γενικός γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του ΥΠΕΝ, Μανώλης Γραφάκος, έχει προαναγγείλει τη δημιουργία εντός του 2022 της Ανεξάρτητης Αρχής Ελέγχου της κοστολόγησης για τη διαχείριση των αποβλήτων. Ο κ. Γραφάκος είχε επισημάνει ότι «είμαστε ένα βήμα πριν την επίτευξη ιστορικής συμφωνίας με την ΕΕ η οποία λέει ότι οι μονάδες αναγκαίες για τη χώρα θα τύχουν χρηματοδότησης και την επόμενη περίοδο, αρκεί να εξυπηρετούν την κυκλική οικονομία».
Απολύτως απαραίτητη είναι και η ενεργειακή αξιοποίηση των απορριμμάτων. Αυτή καθίσταται δυνατή με τη μορφή της αξιοποίησης των δευτερογενών καυσίμων (SRF/RDF) σε ενεργοβόρες βιομηχανίες (λχ. τσιμεντοβιομηχανία) και με τη θερμική επεξεργασία των υπολειμμάτων των στερεών αποβλήτων ή/και των δευτερογενών καυσίμων σε μονάδες θερμικής επεξεργασίας.
Το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) προβλέπει τη δημιουργία περίπου 4 μονάδων θερμικής επεξεργασίας σύμμεικτων υπολειμματικών αποβλήτων ή/και δευτερογενών καυσίμων (μονάδες Waste-to-Energy/WtE).
Το στοίχημα της κυβέρνησης είναι να δοθεί λύση στο θέμα της ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων επεξεργασίας και στα ζητήματα προτυποποίησης και διαχείρισης του δευτερογενούς καυσίμου.
Οι δομικές μεταρρυθμίσεις στον εν λόγω τομέα μέχρι το 2030 είναι επιβεβλημένες. Ο δρόμος που θα πρέπει να διανύσει η χώρα μας ώστε να θάβει αποκλειστικά το 10% των απορριμμάτων της παραμένει μακρύς. Η ορθή διαχείριση των απορριμμάτων αποτελεί ένα ζήτημα με πολλούς εμπλεκόμενους: την κεντρική κυβέρνηση, την τοπική αυτοδιοίκηση και την ίδια την κοινωνία των πολιτών.
Κομβικό ρόλο στο εγχείρημα της βιώσιμης διαχείρισης των αποβλήτων κατέχει η πρόληψη της δημιουργίας τους. Πρόκειται για τον κύριο στόχο του Εθνικού Προγράμματος Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων (2021-2030), ο οποίος εναρμονίζεται πλήρως με τις αρχές τις κυκλικής οικονομίας.
