Οι γυναίκες αποτελούν σήμερα, σε όλο τον πλανήτη, τη μεγάλη πλειονότητα των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας. Ενώ, η γυναικοκτονία αποτελεί την ακραία μορφή της έμφυλης βίας. Η μόνη απάντηση είναι αυστηρότερες ποινές, ενίσχυση του πλαισίου πρόληψης και ενδυνάμωση των φωνών που βγαίνουν να μιλήσουν.
Το τελευταίο διάστημα έχουν ληφθεί ισχυρά μέτρα για την προστασία των γυναικών, αλλά και θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας.
Πολύ γρήγορα, δημιουργήθηκαν προγράμματα στήριξης των εργαζόμενων γυναικών και ενισχύθηκαν οι θεσμοί για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας.
Η αυστηροποίηση των ποινών συντελέστηκε μέσα από τις αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα.
Με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, Ελλάδα 2.0, συστάθηκε στη χώρα μας το Κέντρο Καινοτομίας Γυναικών στο Ερευνητικό Ίδρυμα «Αθηνά». Στόχος είναι η ενεργοποίηση των γυναικών σε τομείς όπως η έρευνα, η τεχνητή νοημοσύνη και η επιχειρηματικότητα.
Επιπλέον, δημιουργήθηκε πιλοτικά ο θεσμός των Γραφείων Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας σε Αττική και Θεσσαλονίκη, με τη στήριξη της Ελληνικής Αστυνομίας που εκπαιδεύει σχετικά το προσωπικό της, σε συνεργασία με ειδικές μονάδες της Γαλλίας.
Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον, ότι ενεργοποιείται από τις αρχές του Απριλίου στα κινητά τηλέφωνα γυναικών που κινδυνεύουν, η εφαρμογή «Panic button». Με την βοήθεια της τεχνολογίας, θα είναι δυνατό κάθε γυναίκα να ζητά βοήθεια από την Ελληνική Αστυνομία με το πάτημα ενός κουμπιού.
Εξίσου σημαντικό είναι ότι για πρώτη φορά, η Ελλάδα απέκτησε εθνικό σχέδιο για την ισότητα των φύλων.
Στη βάση αυτού, αρθρώνονται πολιτικές σε κάθε επίπεδο- από την εκπαίδευση και την εργασία μέχρι την οικογένεια και την υγεία.
Η αποκάλυψη πολλών περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης (τόσο στον χώρο του θεάματος, όσο και εκτός από αυτόν) ανέδειξε τη σημασία της πρόληψης της κακοποίησης.
Ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, αναφέρθηκε σε αυτό αλλά και σε μια νέα κουλτούρα ισότητας που πρέπει να καλλιεργηθεί στη χώρα και που επιβάλλεται να έχουν όλοι ρόλο.
Το φαινόμενο των γυναικοκτονιών στην Ευρώπη
Σύμφωνα με στοιχεία της EUROSTAT για τις γυναικοκτονίες στην Ευρώπη:
Για το 2019 ανά 100.000 κατοίκους, οι χώρες που κατατάσσονται στις τρεις πρώτες θέσεις είναι:
- Λιθουανία (0.50)
- Φινλανδία (0.34)
- Λετονία (0.26).
Σε αυτές, συμβαίνουν τα περισσότερα περιστατικά.
Η Ελλάδα βρίσκεται στη 17η θέση (0.10). Το ποσοστό είναι κάτω από τον μέσο όρο στην ΕΕ.
Η εκτίμηση των γυναικοκτονιών, γίνεται μέσα από το άρθρο για την ανθρωποκτονία με πρόθεση (άρθ. 299 ΠΚ, σε συνδυασμό με τον νόμο για την ενδοοικογενειακή βία (Ν.3500/2006).
Οι καταγγελίες κακοποίησης αυξήθηκαν πανευρωπαϊκά κατά τη διάρκεια των lockdown, καθώς πολλά από τα θύματα αναγκάστηκαν να ζήσουν μαζί με τους θύτες. Ενώ με την επιστροφή στην κανονικότητα αυξήθηκαν οι γυναικοκτονίες.
Η επικεφαλής της επιτροπής της ισπανικής κυβέρνησης κατά της έμφυλης βίας, έχοντας παρατηρήσει την έξαρση του φαινομένου είχε δηλώσει πως «όταν οι γυναίκες ξαναβρίσκουν την ελευθερία τους, οι κακοποιητές αισθάνονται ότι χάνουν τον έλεγχο και αντιδρούν πιο βίαια, η έξαρση των γυναικοκτονιών τους τελευταίους μήνες το αποδεικνύει».
Στη χώρα μας, η Ελληνική Αστυνομία, δεν κατέγραφε συστηματικά τη σχέση θύματος- δράστη στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.
Το 2020, με την κύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης προστέθηκε η «σχέση θύματος- δράστη» στη καταγραφή.
Αν και κανένα κράτος μέλος της ΕΕ δεν έχει ενσωματώσει στη νομοθεσία του την έννοια της γυναικοκτονίας, το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων προσπαθεί να προσεγγίσει το φαινόμενο μέσα από την σχέση θύματος- δράστη. Έτσι, αναδεικνύεται το φαινόμενο και ο όρος γυναικοκτονία, χρησιμοποιείται για να συγκεκριμενοποιήσει το ποσοστό των ανθρωποκτονιών με θύματα γυναίκες και με κίνητρο το ίδιο το φύλο του θύματος.
Πέρα από τη ψυχολογική υποστήριξη των θυμάτων, η ψυχική υγεία και η παιδεία, αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία χτίζεται σήμερα μια καλύτερη κοινωνία, ώστε να αποτρέπεται η αύξηση των γυναικοκτονιών και των ανθρωποκτονιών.
