Παρόλο που το ΚΚΕ (υπό την αρχική του ονομασία ΣΕΚΕ) ιδρύθηκε το 1918, εντούτοις νομιμοποιήθηκε μόλις το 1974 από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Γιατί όμως είχε κριθεί παράνομη η δράση του;

Πίσω στα χρόνια του εμφυλίου, το 1947 στο Συνέδριο του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, ο Πορφυρογένης δήλωσε ότι είχε φτάσει η ώρα για την δημιουργία μιας νέας κυβέρνησης στην Ελλάδα, ανάλογη αυτής των ανατολικών σοβιετικών χωρών.

Η δήλωση αυτή έγινε πραγματικότητα στις 23/12/1947, όταν το ΚΚΕ ανακοίνωσε τη δημιουργία της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης που αποτελούταν από ηγετικά στελέχη του κόμματος με πρόεδρο τον Βαφειάδη.

Η κυβέρνηση ήταν παράλληλα και εναντίον της αναγνωρισμένης κυβέρνησης του Σοφούλη και είχε σκοπό την «ανειρήνευτη και αποφασιστική πάλη για γρήγορη απελευθέρωση της χώρας από τους ξένους ιμπεριαλιστές και τους ντόπιους γραικύλους».

Με το σχέδιο Λίμνες το οποίο προέβλεπε την μετατροπή του ΔΣΕ από αντάρτικο σε τακτικό στρατό για την κατοχή πόλεων της Ελλάδας, την επόμενη μέρα δυνάμεις του ξεκινούν επιχείρηση κατάληψης της Κόνιτσας, με σκοπό να την κάνουν έδρα της ΠΔΚ.

Η απόπειρα όμως αυτή απέτυχε και έτσι η ΠΔΚ μετακινούνταν στους ορεινούς όγκους της βόρειας Πίνδου, ενώ καμία κομμουνιστική χώρα δεν αναγνώρισε την παράνομη αυτή κυβέρνηση.

Αντιμέτωπος με ένα κύμα πολιτικών αναταράξεων, ο Σοφούλης στις 27/12/1947 εξέδωσε τον νόμο 509, «περί μέτρων ασφάλειας του κράτους, του πολιτεύματος, του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών», ο οποίος έθετε εκτός νόμου το ΚΚΕ, το ΕΑΜ και την Εθνική Αλληλεγγύη για να προφυλάξει όλα τα παραπάνω.

Τελικά, η ΠΔΚ έπαψε να υφίσταται και τυπικά με την οριστική ήττα του ΔΣΕ και το τέλος του εμφυλίου το 1949.